Istotnym czynnikiem decydującym o ilości i jakości plonu buraka ćwikłowego
jest zachwaszczenie. Gdyby go próbować uprawiać z całkowitym pominięciem odchwaszczania,
to straty plonu mogą przekroczyć nawet 80%. W badaniach wykonanych
w Skierniewicach stwierdzono, że gdy uprawiano burak opierając system zwalczania
chwastów głównie na ręcznym pieleniu, to opóźnienie pierwszego odchwaszczania
o 17 dni powodowało obniżenie plonu o 21% (średnia z 14 lat obserwacji).
Oznacza to, że w przeliczeniu na 1 dzień, strata plonu, wynikająca z konkurencji
chwastów, wynosiła ponad 1%. Świeża masa chwastów rosnących w uprawie buraka
przez okres 44 dni od siewu wynosiła aż 7,9 t/ha (średnia z 15 lat obserwacji),
przy czym wahała się w granicach 0,5- 15,6 t/ha w zależności od roku. Na jej wytworzenie
chwasty pobierają z gleby duże ilości składników pokarmowych, pogarszając efektywność nawożenia. Największe straty powodują chwasty towarzyszące
burakowi od początku wschodów do 6 tygodni po wschodach.
Później, kiedy rośliny
buraka się rozrosną i zakryją liśćmi powierzchnię gleby, chwasty są mniej groźne.
Jednak też nie należy ich lekceważyć. Występujące wtedy chwasty pogarszają ogólne
warunki fitosanitarne, sprzyjają porażeniu buraka przez choroby i utrudniają przeprowadzenie
zbioru. Ograniczają one dostęp światła do roślin, co może niekorzystnie wpływać na akumulację barwników betaksantynowych w korzeniach.
Planowanie
terminów odchwaszczania buraka ćwikłowego powinno być uzależnione od terminu
siewu, liczebności chwastów i ich składu gatunkowego, dynamiki pojawiania
się poszczególnych gatunków chwastów i faz rozwojowych buraka.
Do gatunków chwastów spotykanych na plantacjach buraka można zaliczyć:
komosę białą, żółtlicę drobnokwiatową, szarłat szorstki, rdest powojowy, rdest plamisty,
tasznik pospolity, tobołki polne, gorczycę polną, fiołek polny, chwasty rumianowate,
chwastnicę jednostronną i wiele innych.
W strukturze zachwaszczenia dominują głównie roczne chwasty dwuliścienne, których udział przekracza zazwyczaj
70%. Dynamika pojawiania się poszczególnych gatunków zależy od ich wymagań,
w stosunku do minimalnej temperatury niezbędnej do ich kiełkowania.
Np. wcześnie
wysiewany burak, w początkowym okresie wegetacji, może być zachwaszczony
przez gatunki kiełkujące już w temperaturze 2-5oC, takie jak komosa biała, rdest
powojowy, gwiazdnica pospolita, przytulia czepna, gorczyca polna, fiołek polny,
starzec zwyczajny. Po połowie maja, oprócz wymienionych gatunków, w strukturze
zachwaszczenia wzrasta udział gatunków ciepłolubnych, szczególnie takich jak: żółtlica drobnokwiatowa, szarłat szorstki, chwastnica jednostronna.
W ochronie buraka należy wykorzystywać zabiegi profilaktyczne i pielęgnacyjne
ograniczające poziom zachwaszczenia, mianowicie:
- Wybierać stanowiska po przedplonach możliwie jak najmniej zachwaszczonych,
wolnych od perzu i wieloletnich chwastów dwuliściennych.
- Do uprawy wybierać odmiany o dużych powierzchniach blaszek liściowych,
szybko rosnące, dobrze zakrywające glebę, tolerancyjne na chwościka burakowego.
Takie odmiany lepiej sobie radzą z konkurencją chwastów, niż odmiany
o małych liściach i zredukowanej powierzchni przez chwościka burakowego.
- W okresie od rozmarznięcia gleby do siewu niszczyć chwasty zabiegami mechanicznymi,
ale nie powtarzać ich zbyt często, gdyż mogą doprowadzić do
rozpylenia i przesuszenia gleby. Zamiast wielokrotnych uprawek lepiej przygotować
pole jedną uprawką mechaniczną, np. agregatem uprawowym, glebogryzarką lub broną wirnikową. Ostatnią uprawkę najlepiej wykonać w zaciemnieniu- w jedną godzinę po zachodzie lub przed wschodem słońca. Uprawa
w zaciemnieniu zmniejsza poziom zachwaszczenia i hamuje pojawianie
się siewek chwastów.
- W celu zniszczenia siewek chwastów pojawiających się przed wschodami
buraka, można w kilka dni po siewie, wykonać bronowanie lekką broną lub
broną chwastownik w poprzek lub skośnie w stosunku do rzędów. Bronowanie
można powtórzyć po wschodach chwastów, gdy siewki buraka mają
4 -5 cm wysokości.
- Przewidując mechaniczne zwalczanie chwastów w międzyrzędziach, odległości
między rzędami dostosować do rozstawy kół ciągnika i posiadanych narzędzi
do uprawek międzyrzędowych.
- Pielenie ręczne i zabiegi mechaniczne w międzyrzędziach należy wykonywać
płytko (na głębokość 1-3 cm), tylko w miarę potrzeby. Najlepiej usuwać chwasty
w fazie liścieni i pierwszej pary liści. Pielić w czasie pochmurnej lub przekropnej
pogody, albo wkrótce po deszczu lub nawadnianiu, gdy tylko możliwe
jest wejście na pole. W zależności od dynamiki pojawiania się chwastów, na
którą wpływają warunki cieplne i wilgotność gleby, trzeba wykonać 1-3 ręcznych
pieleń i 1-3 mechanicznych uprawek międzyrzędowych.
W latach o większej
ilości opadów i w warunkach nawadniania odchwaszczać trzeba częściej
niż w latach suchych. W buraku wysiewanym w kwietniu-maju, do czasu zakrycia
międzyrzędzi, trzeba wykonać więcej zabiegów odchwaszczających niż
w wysiewanym po połowie czerwca, zwłaszcza po przedplonach.
- Ostatnią uprawkę międzyrzędową wykonywać jak najpóźniej, tuż przed zakryciem
międzyrzędzi przez liście buraka. Gdy chwastów w tym czasie nie
ma lub jest ich niewiele lepiej z niej zrezygnować, przyspieszy ona bowiem
tylko szybkie kiełkowanie i wschody chwastów, które wyrosną ponad buraki
już po zakryciu międzyrzędzi.
- System korzeniowy zaawansowanych we wzroście chwastów może sięgać
bardzo głęboko (np. komosy białej do 40 cm, chwastnicy jednostronnej do
50 cm), dlatego usuwanie takich chwastów z rzędów roślin może prowadzić
do "wyrywania" razem z chwastami roślin buraka ćwikłowego. Gdy istnieje
konieczność usuwania chwastów z rzędów trzeba to robić jak najwcześniej
i bardzo ostrożnie.
Do mechanicznego zwalczania chwastów można wykorzystać pielniki z nożami
kątowymi i gęsiostópkami, najlepiej w połączeniu z międzyrzędowymi wałkami
strunowymi. Pracę ręczną można ułatwić korzystając z motyk albo grac i spulchniaczy.
Zalecane w niektórych krajach maszyny i narzędzia takie jak pielniki szczotkowe,
pielniki palcowe, torsyjne i inne nie są u nas jeszcze dostępne.
Możliwe jest termiczne zwalczanie chwastów specjalnymi wypalaczami spalającymi propan. Zabieg taki można zastosować po wschodach chwastów, bezpośrednio
przed siewem buraka, na całej powierzchni pola lub w rzędach, gdzie planowany
jest wysiew nasion oraz do zwalczania chwastów w międzyrzędziach, stosując wypalacze z osłonami.
Zachwaszczenie ograniczają różnego rodzaju organiczne ściółki i rośliny okrywowe,
ale ich zastosowanie jest obecnie małe i niedostatecznie sprawdzone w buraku
ćwikłowym, pomimo wielu badań na ten temat. W ekologicznej uprawie najlepiej
używać roślin okrywowych wysiewanych jesienią, które zimą przemarzną.
Mogą to być przeciwmątwikowe odmiany gorczycy (Metex, Salvo) lub rzodkiew
oleista, wysiewane jako międzyplon, w ilości około 20 kg/ha, które przed mrozami
powinny dojść do początku kwitnienia, nie zawiązując nasion. W zależności od
rejonu Polski takie międzyplony wysiewa się od połowy sierpnia do połowy września.
Gdy warunki pogodowe sprzyjają szybkiemu rozwojowi roślin i zawiązywaniu
nasion, to należy międzyplon zniszczyć, zanim wytworzy nasiona rozdrabniając go mechanicznie (np. orkanem).
Gorczyca z zawiązanymi nasionami może być
kłopotliwym chwastem. Wiosną, gdy dysponuje się specjalnym siewnikiem z tarczami
krojowymi, można wysiewać buraki bez wiosennej uprawy roli. Lepiej jest
jednak przemarzniętą roślinę okrywową wymieszać płytko z wierzchnią warstwą
gleby agregatem uprawowym.
Wymieszanie zaleca się wykonać w godzinach południowych lub popołudniowych, po kilku dniach pogodnych. Siać wtedy można
zwykłym siewnikiem używanym do siewu warzyw. Taka ściółka dzięki zakrywaniu
powierzchni przez stosunkowo długi czas oraz zawartości w gorczycy allelopatyn ogranicza rozwój chwastów, chociaż nie zabezpiecza przed nimi całkowicie.
Ponadto przeciwmątwikowe odmiany gorczycy zmniejszają porażenie korzeni
buraka przez nicienie. Zastosowanie tego typu ściółki zostało w Polsce sprawdzone
w uprawie buraka cukrowego i jest stosowane w praktyce. |
Ostatnio dodane komentarze: 
